Judaika
// English version below //
Żydzi przez 200 lat współtworzyli krajobraz Jaworzna. Początki osadnictwa żydowskiego przypadają na pierwszą połowę XVIII wieku (ok. 1748 roku), natomiast kres tej historii ma miejsce podczas II wojny światowej (1939-1945), kiedy Niemcy w okupowanych krajach, rozpoczęli realizację planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej (1942 rok).
Ekspozycja judaików zawiera pamiątki, przybliżające kulturę Żydów, którzy niegdyś zamieszkiwali w Jaworznie.
Na wystawie znajdują się elementy tradycyjnego męskiego stroju żydowskiego używane podczas modlitwy jak: tałes – biały szal modlitewny, jarmułki oraz modlitewniki. Są także przedmioty związane z kultem religijnym: w centralnej części znajduje się fragment zwoju Tory oraz jad, czyli wskazówka ułatwiająca czytanie Tory, ponieważ wodzenie po niej palcem jest zabronione. W sąsiedztwie stoją obiekty związane ze świętowaniem Szabatu: dwa lichtarze stołowe, kieliszki i pucharki kiduszowe. Ciekawym przykładem jest talerz sederowy używany w czasie uroczystej kolacji rozpoczynającej święto Paschy, na którym układano sześć tradycyjnych potraw żydowskich.
W Muzeum gromadzona jest także dokumentacja dotycząca życia jaworznickich Żydów, w szczególności z okresu międzywojennego oraz z czasów II wojny światowej.
Na terenie Jaworzna znajduje się założony w XIX wieku cmentarz żydowski, który należy do grupy najcenniejszych zabytków miasta.
Judaica
Jews used to co-create the landscape of Jaworzno for 200 years. The beginnings of Jewish settlement date back to the 1st half of the 18th century (circa 1748), while the end of this history takes place during World War II (1939-1945), when the Germans in the occupied zones began to implement the plan for the ‘final solution’ of the Jewish question (1942).
The exhibition presents souvenirs that tell the story of Jewish culture and Jews who used to live in Jaworzno.
It includes elements of traditional Jewish male attire used during prayer such as tallit – a white prayer shawl, yarmulkes and prayer books. There are also objects related to religious worship. In the central part there is a fragment of the Torah scroll and a yad, which is a pointer that makes it easier to read the Torah, since waving one’s finger over it is forbidden. Standing nearby are objects related to the celebration of Shabbat: two table candlesticks, kiddush glasses and goblets. An interesting example of a ceremonial utensil is the Seder plate used during the ceremonial dinner that begins the Passover holiday, on which six traditional Jewish dishes were arranged.
The museum also collects documentation on the life of Jaworzno’s Jews, particularly from the interwar period and World War II.
There is a Jewish cemetery in Jaworzno, established in the 19th century, which is one of the city’s most valuable monuments.
