Jaworzno interdyscyplinarnie – regionalizm w szkolnej edukacji
Muzeum Miasta Jaworzna z radością oddaje w Państwa ręce swoją najnowsze wydawnictwo Jaworzno interdyscyplinarnie. Regionalizm w szkolnej edukacji, w całości poświęcone zagadnieniom szeroko rozumianej historii Jaworzna. Redaktorem publikacji jest pracownik Muzeum Miasta Jaworzna – Adrian Rams, stanowi ona zarazem VI tom serii wydawniczej Regionalizm w szkolnej edukacji, którego pomysłodawcami są Dariusz Rozmus i Sławomir Witkowski.
Prezentowana książka zapełnia puste karty w naszej wiedzy o historii Jaworzna i wskazuje nowe, fascynujące zagadnienia badawcze. Ukazuje bogactwo historyczne, kulturowe oraz pewną odrębność i unikatowość historii i kultury Jaworzna. Interdyscyplinarność zapewniają specjaliści reprezentujący rożne dziedziny nauki i sztuki: historię, historię sztuki, archeologię, etnologię, etnografię, metaloznawstwo, projektowanie graficzne i komunikację społeczną. Publikacja Jaworzno interdyscyplinarnie stanowi rzetelne źródło informacji na temat przeszłości regionu.
Interdyscyplinarność — zawarta w tytule monografii — rozumiana jest jako pewien model myślenia o człowieku, historii, kulturze, w którym wychodzi się poza podziały na poszczególne dyscypliny naukowe i buduje się kompleksowy opis, posługując się rożnymi perspektywami i odmiennymi punktami widzenia. Interdyscyplinarność przejawia się także w pracy zespołu złożonego z przedstawicieli rożnych dziedzin nauki, pracujących nad tym samym zagadnieniem. Inny punkt widzenia i zastosowanie odrębnych metod może doprowadzić do sformułowania nowych pytań i wskazania nowych obszarów zainteresowania nauki.
Monografia Jaworzno interdyscyplinarnie została podzielona na trzy części, pierwszą z nich — Jaworzno w średniowieczu i nowożytności — otwiera artykuł Dariusza Rozmusa i Bartłomieja Szmoniewskiego poświęcony znaleziskom wczesnośredniowiecznych ciężarków ołowianych z Jaworzna i jego okolic, prezentujący je na tle ogólnopolskim. Następnie Aldona Garbacz-Klempka i Adrian Rams przedstawili historię jaworznickiego górnictwa kruszcowego oraz zaprezentowali wyniki badań nad ołowianymi odważnikami ze zbiorów Muzeum Miasta Jaworzna. W kolejnym artykule Jerzy Sperka ukazał historię najstarszych jaworznickich dzielnic, mających średniowieczny rodowód. Skomplikowaną sytuację własnościową Długoszyna, Szczakowej i Ciężkowic — należących częściowo do biskupa krakowskiego i króla — oraz przebieg granic między nimi nakreślił Jarosław Krajniewski. Artykuł Sławomira Witkowskiego — zamykający pierwszą część — zawiera charakterystykę sławkowskiego klucza dóbr biskupich, przygotowaną w oparciu o inwentarze z XVII i XVIII stulecia.
W drugiej części — dotyczącej historii Jaworzna w XIX i XX wieku — Maria Leś-Runicka przedstawiła sylwetki Roberta Domsa i Roberta Wilhelma Domsa, założycieli — działającej do dziś — kopalni Sobieski. Tematykę związaną z obozem dwóch totalitaryzmów, funkcjonującym w Jaworznie w latach 1943–1956 poruszyli: Zygmunt Woźniczka, który wskazał różnice w sposobie wykorzystywania obozu przez nazistów i komunistów oraz Marian G. Gerlich, który przybliżył sposób postrzegania przez Łemków Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie.
Trzecią część monografii — poświęconą muzealnictwu i zabytkoznawstwu — rozpoczyna artykuł Leszka Hońdo, Dariusza Rozmusa i Sławomira Witkowskiego dotyczący problematyki inwentaryzacyjno-konserwatorskiej cmentarza żydowskiego w Jaworznie. Najciekawsze zabytki ikonografii i architektury z terenu Jaworzna zaprezentowała Iwona Brandys. W kolejnym artykule Anna Lebet-Minakowska poddała szczegółowej analizie parochet ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, który nie pochodzi z Jaworzna, lecz uzupełnia stan wiedzy o zwyczajach religijnych ludności żydowskiej, zamieszkującej także nasze miasto. Artykuł Sławomira Śląskiego — łączący zagadnienia projektowania graficznego, komunikacji społecznej i nowych mediów — zawiera kompleksowy projekt portalu internetowego „Strefa kultury”, ułatwiającego komunikację jaworznickich instytucji kultury z odbiorcą. Monografię zamyka artykuł Adriana Ramsa, przedstawiający szczegółowe założenia wystawy czasowej, poświęconej ochotniczym strażom pożarnym, zrealizowanej w Muzeum Miasta Jaworzna.
Serdecznie zapraszamy do lektury! Książka do nabycia w Muzeum Miasta Jaworzna w cenie 29 zł.
Regionalizm w szkolnej edukacji: tom VI
Redakcja naukowa tomu
Adrian Rams
Dariusz Rozmus
Sławomir Witkowski
Redakcja naukowa serii
Dariusz Rozmus
Sławomir Witkowski
Recenzenci
dr hab. Marceli Antoniewicz, dr Edelgarda M. Foltyn, dr Eugeniusz Foltyn, prof. dr hab. Jerzy Gołuchowski,
dr hab. Robert Majzner, dr hab. Janusz Spyra, dr hab. Andrzej Stroynowski, dr hab. Dariusz Złotkowski,
dr Artur Żywiołek
ISBN: 978-83-934981-1-6
Wydawca
Muzeum Miasta Jaworzna
ul. Pocztowa 5
43-600 Jaworzno
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
ul. Waszyngtona 4/8
42-200 Częstochowa
Dyrektor
Przemysław Dudzik
Projekt graficzny
Sławomir Śląski
Korekta
Maria Kościuk
Druk
Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach
Cena: 28 zł
Spis treści:
I. Jaworzno w średniowieczu i nowożytności
Dariusz Rozmus, Bartłomiej Sz. Szmoniewski, Znaleziska wczesnośredniowiecznych ciężarków ołowianych z okolic Jaworzna.
Aldona Garbacz-Klempka, Adrian Rams, Górnictwo kruszcowe na terenie Jaworzna do końca XVI wieku. Analiza nowych znalezisk archeologicznych.
Jerzy Sperka, O średniowiecznych osadach na obszarze dzisiejszego Jaworzna.
Jarosław Krajniewski, Długoszyn, Szczakowa, Ciężkowice — między królem a biskupem.
Sławomir Witkowski, Dzieje klucza sławkowskiego. Z uwzględnieniem inwentarzy klucza sławkowskiego z XVII i XVIII stulecia.
II. Jaworzno w XIX i XX wieku
Maria Leś-Runicka, Domsowie — Robert ojciec i syn. Założyciele kopalni Sobieski.
Zygmunt Woźniczka, Jaworzno jako miejsce męczeństwa w czasie II wojny światowej i czasach stalinowskich.
Marian G. Gerlich, Antropologia cierpienia. Oblicza „jaworznickiej golgoty” w kulturze łemkowskiej.
III. Muzealnictwo i zabytkoznawstwo
Leszek Hońdo, Dariusz Rozmus, Sławomir Witkowski, Zagadnienie cmentarza żydowskiego w Jaworznie. Problematyka inwentaryzacyjno-konserwatorska.
Iwona Brandys, Różnorodność ikonograficzna i tradycje architektoniczne jaworznickich zabytków. Wybrane przykłady.
Anna Lebet-Minakowska, Parochet — dar rabiego Mendla i żony jego Rebeki, córki gaona — w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Sławomir Śląski, Serwis internetowy instytucji kultury jako narzędzie komunikacji — założenia do projektu.
Adrian Rams, Bogu na chwałę, ludziom na pożytek. Historia straży pożarnych w Jaworznie. Założenia wystawy muzealnej.
Przedmowa
Prowadzenie działalności naukowej i wydawniczej służy realizowaniu zadań stojących przed Muzeum Miasta Jaworzna, którymi są: ochrona dziedzictwa kulturowego, informowanie
o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie historii i sztuki oraz kształtowanie wrażliwości estetycznej. Wyniki prowadzonych badań publikujemy w monografiach naukowych, wydawnictwach źródłowych i popularnonaukowych Zeszytach Historycznych Miasta Jaworzna. Do dalszego pogłębiania i popularyzacji wiedzy o historii i dziedzictwie kulturowym Jaworzna przyczyni się nasze nowe wydawnictwo — Jaworzno interdyscyplinarnie, które z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce.
Prezentowana publikacja — stanowiąca VI tom serii wydawniczej Regionalizm w szkolnej edukacji, której pomysłodawcami są Dariusz Rozmus i Sławomir Witkowski — w całości poświęcona jest zagadnieniom szeroko rozumianej historii Jaworzna. Redaktorem poniższego tomu jest pracownik Muzeum Miasta Jaworzna — Adrian Rams. Monografia, dzięki wieloaspektowości ujęć, wskazuje nowe zagadnienia i metody badawcze dla dziejów naszego miasta. Zapełnia puste karty w naszej wiedzy o jego historii. Ukazuje bogactwo historyczne, kulturowe oraz pewną odrębność i wyjątkowość Jaworzna.
Interdyscyplinarność zapewniają specjaliści reprezentujący różne dziedziny nauki i sztuki: historię, historię sztuki, archeologię, etnologię, etnografię, metaloznawstwo, projektowanie
graficzne i komunikację społeczną. Publikacja Jaworzno interdyscyplinarnie stanowi rzetelne źródło informacji na temat przeszłości regionu. Wszystkie opublikowane artykuły zostały
poddane naukowej recenzji. Serdecznie dziękuję Autorom i Redaktorom za rzetelne opracowanie prezentowanej problematyki i przygotowanie cennych poznawczo artykułów. Ponadto podziękowania kieruję na ręce prof. Janusza Spyry za pomoc w realizacji tego wydawnictwa.
Przemysław Dudzik
Dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna
