Historia miasta
Jaworzno otrzymało prawa miejskie w roku 1901. Początki jego historii sięgają jednak przełomu wieków XII i XIII. Najstarsze zapiski o osadach: Jaworzno, Ciężkowice, Byczyna i Długoszyn będących dziś dzielnicami miasta – pochodzą z lat 1229 – 1243. Nieco późniejsze dotyczą Jelenia (1303), Szczakowej (II połowa XIV w.), Dąbrowy (XVI w.). Wymienione osady rozwijały się samodzielnie w granicach istniejącej od 1335 roku jaworznickiej parafii.
Duże znaczenie dla dziejów tej ziemi miało jej położenie. Historycznie związane z Małopolską Jaworzno w okresie staropolskim leżało na pograniczu ówczesnego państwa polskiego. Wzdłuż rzeki Czarnej Przemszy, na wysokości Jelenia, przebiegała granica, która przetrwała do roku 1918. W latach zaborów tereny obecnego Jaworzna graniczyły od zachodu z Prusami, zaś od północy z Rosją. Styk sąsiadujących z sobą ówczesnych miast: austriackiego Jaworzna, rosyjskiego Sosnowca i pruskich Mysłowic znany był w świecie jako Trójkąt Trzech Cesarzy.
Historia Jaworzna z okresu staropolskiego to dzieje wsi i chłopstwa. Istotne znaczenie dla rozwoju miejscowości miało górnictwo kruszcowe istniejące tu od wczesnego średniowiecza, zaś później górnictwo węglowe zapoczątkowane w roku 1767 na terenie Szczakowej. Szczególnym bodźcem było przeprowadzenie linii kolejowej Kraków – Mysłowice, która od roku 1950 stała się własnością austriackiego skarbu i otrzymała nazwę Cesarsko Króleskiej Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda.
Powstanie przemysłu zdecydowało o sprowadzeniu do Jaworzna osiedleńców z Czech, Moraw, Austrii, Węgier oraz pobliskich Prus. Żyła w nim również dość liczna społeczność żydowska. Wraz z rozwojem przemysłu i rzemiosła rosła liczba mieszkańców. Współczesne miasto Jaworzno powstało w wyniku kolejnych reform administracyjnych kraju po roku 1945, w czasie których do pierwotnego organizmu włączano systematycznie sąsiednie miejscowości. Obecne Jaworzno należy pod względem obszaru do największych miast w Polsce, a zamieszkuje je blisko stutysięczna społeczność.
